Gejala buli bukan satu isu baharu di negara ini. Perkara ini sudah lama berlaku, malah kes-kes buli yang melibatkan pelajar sekolah bukanlah satu kes terpencil kerana mendapat perhatian seluruh masyarakat ini. Buli merupakan satu masalah sosial yang boleh berlaku menerusi empat bentuk atau cara, iaitu secara fizikal, verbal atau lisan, psikologi atau mental dan paling terbaharu dalam bentuk siber.
Buli secara fizikal ini termasuk memukul, memeras ugut, menampar, menendang, menarik rambut atau mencubit, manakala buli secara verbal atau lisan lebih kepada cemuhan, ejek-mengejek, mengusik dan menghina. Buli secara psikologi dan mental pula, termasuk menyisihkan dan memulaukan menerusi geng atau klik terbabit. Sekarang terdapat buli dalam bentuk baharu, iaitu buli siber apabila si pembuli meletakkan sesuatu ke dalam laman sosial dan akhirnya menjadi viral sesama rakan-rakan sehingga mangsa menjadi malu atau rasa tertekan dengan keadaan berkenaan.
MANGSA BULI SEMUA PERINGKAT
Sebenarnya buli bukan sahaja melibatkan kanak-kanak sekolah. Dalam kalangan kanak-kanak kecil, orang dewasa, rakan-rakan pejabat atau sesama jiran, buli juga berleluasa berlaku. Cuma sama ada disedari atau sebaliknya dan cara bagaimana ia berlaku. Ini bermakna buli boleh terjadi di mana-mana peringkat kehidupan pun.
Seseorang menjadi pembuli kerana merasakan mempunyai sesuatu yang lebih daripada orang yang menjadi mangsa. Mungkin dia merasakan dirinya mempunyai kuasa, saiz badan, umur, status atau kedudukan yang lebih, menyebabkan dia dapat memanipulasi dan mendominasi hidup berdasarkan kelebihan daripada pemikiran serta tingkah laku mangsa. Rata-rata golongan pelajar yang suka membuli ialah pelajar lelaki dan sekiranya membuli mereka akan melakukan dengan cara fizikal berbentuk kekerasan, manakala golongan pelajar perempuan pula banyak menggunakan psikologi atau mental dan verbal. Namun sekarang ini pelajar perempuan turut menggunakan unsur fizikal dengan melakukan keganasan ketika membuli.
SEBAB MEMBULI
Sebenarnya pembuli tidak akan membuli mereka yang agresif dan berani. Pembuli hanya mencari mangsa yang lemah pada pandangan mereka dari sudut fizikal dan mangsa boleh dikawal emosi dan tingkah laku. Sebagai pembuli mereka sebenarnya bukanlah individu yang berani sangat melainkan dia juga mempunyai sokongan daripada rakan-rakan yang turut membuli.
- Biasanya seorang pembuli mempunyai ciri-ciri tertentu termasuk tiada rasa empati atau simpati kepada mangsa yang dibuli kerana biasanya mereka ini terpengaruh dengan kuasa dan tinggi diri yang ada.
- Bagi kanak-kanak atau pelajar sekolah yang membuli pula, mereka belajar menjadi pembuli menerusi pemerhatian terhadap tingkah laku keluarga mahupun cara orang-orang sekeliling, serta terpengaruh rancangan atau rakaman yang ditonton.
- Kadangkala ada di antara mereka yang jadi pembuli untuk menjadi popular dan tidak takut kepada peraturan.
MANGSA BULI
- Selalunya, mereka yang menjadi mangsa buli sudah semestinya mempunyai sikap yang berlawanan daripada pembuli.
- Golongan ini selalunya pasif, tidak agresif, tidak banyak keluar rumah dan tidak ramai kawan, pendiam, penyendiri, tidak berani melawan dan tidak mempunyai kemahiran sosial.
- Apabila menjadi mangsa buli, pelajar ini selalunya takut untuk melaporkan kepada guru-guru atau menceritakan kepada ibu dan bapa mereka kerana diugut.
- Mangsa jadi murung. Mangsa buli yang terdiri daripada pelajar sekolah boleh menjadi seorang yang murung akibat tertekan dan terbeban dengan keadaan berkenaan.
- Apa yang menjadi bahaya sekiranya mangsa sendiri tidak dapat keluar daripada kemelut berkenaan kerana kebimbangan diri untuk menceritakan peristiwa sebenar dan tiada tindakan yang diambil boleh mengambil keputusan nekad sehingga membunuh diri.
- Selain itu mangsa buli juga akan takut untuk keluar rumah, ke sekolah, maka proses pembelajaran akan terganggu. Mereka sering memberi alasan untuk tidak ke sekolah dan sebagainya.
- Sering meluahkan masalah dalam bentuk lukisan atau ketika bermain dengan permainan.
- Keputusan pelajaran akan merosot sekiranya sebelum ini dia merupakan seorang yang cemerlang dalam pelajaran dan sentiasa fobia dengan keadaan sekeliling.
- Kurang selera makan dan suka menyendiri. Mereka juga sukar untuk tidur malam dan sangat suka tempat yang gelap.
- Pantang kalau ada ahli keluarga yang memerli atau menegur pasti mereka cepat emosi. Ia sebagai cara untuk melepaskan geram akibat dibuli.
Dalam keadaan begini, ibu bapa harus sentiasa memantau perkembangan dan prihatin dengan perubahan sikap anak-anak mereka. Bagi mereka yang sering menjadi mangsa buli, perlu mempunyai kemahiran bersosial dan berani melawan. Bukan bermaksud bergaduh menggunakan fizikal, tetapi berani untuk melakukan sesuatu yang lebih tegas. Tegas untuk berkata ‘tidak’ kepada si pembuli. Mereka juga perlu ada kesedaran untuk melaporkan atau menceritakan perkara yang berlaku kepada mereka selama ini.